Ultrasonograficzna ocena ryzyka aspiracji

W dzisiejszym odcinku AnestezjoPodcastu o tym, jak wygrać dyskusję z ortopedami – przynajmniej w pewnym konkretnym temacie 🙂 (i może w drugą stronę – dla ortopedów – jak przekonać anestezjologa, że pacjenta jednak można znieczulić…)

Podcast

Nasz podcast znajdziesz także we wszystkich aplikacjach podcastowych – szukaj „AnestezjoPodcast”!

Wiele z ilustracji oraz informacji, które znajdziesz na tej stronie, pochodzi (za zgodą Autora) ze strony GastricUltrasound.org (w języku angielskim), którą w tym miejscu serdecznie polecam!

Wskazania

  • Stany nagłe – konieczność pilnej lub nagłej operacji, pacjent po urazie
  • Brak pewności, czy pacjent jest na czczo – bariera językowa, upośledzone funkcje poznawcze, populacja pediatryczna…
  • Opóźnione opróżnianie żołądka – ciąża, cukrzyca, ciężkie upośledzenie funkcji nerek lub wątroby

Uzyskanie obrazu

  • Ułożenie pacjenta: pierwszy skan na plecach, drugi na boku
  • Głowica: convex u dorosłych, liniowa w pediatrii, ułożona wzdłuż aorty
  • Oczekiwany obraz: część wątroby, aorta, tętnica krezkowa górna, odźwiernik
    • odźwiernik: najlepiej koreluje ze stopniem wypełnienia żołądka; to okrągła struktura o widocznej, wielowarstwowej ścianie, zazwyczaj na głębokości 4-6 cm.
Blue line: scanning plane; A: antrum; Ao: aorta; L: liver; P: pancreas; Sma: superior mesenteric artery
Niebieska linia: płaszczyzna skanowania. L – wątroba, P – trzustka, A – odźwiernik, Ao – aorta, Sma – tętnica krezkowa górna. Obrazek ze strony GastricUltrasound.org za zgodą Autora

Rodzaje treści w żołądku

Pusty żołądek

W przypadku wizualizacji pustego żołądka nasze znalezisko to najczęściej „oko byka” – wyraźnie widoczna struktura grubego mięśnia żołądka.

A: antrum; Ao: aorta; D: diaphragm;  L: liver; P: pancreas; R: rectus abdominis muscle; Sma: superior mesenteric artery
Pusty żołądek. L – wątroba, A – odźwiernik, P – trzustka, Sma – tętnica krezkowa górna, Ao – aorta, D – przepona, R – mięsień prosty brzucha. Wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony http://gastricultrasound.org za zgodą Autora

Treść stała – faza wczesna

Po zjedzeniu pizzy lub tym podobnych rarytasów do żołądka dostaje się nie tylko pokarm (niejednorodnie hiperechogeniczny), ale też powietrze – które w oczywisty sposób da koszmarne echo i pokryje akustycznym cieniem wszystko, co głębiej od niego.

A: antrum; Ao: aorta; L: liver; R: rectus abdominis muscle
Treść stała – faza wczesna. L – wątroba, A – odźwiernik, Ao – aorta, R – mięsień prosty brzucha. Wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony http://gastricultrasound.org za zgodą Autora

Treść stała – faza późna

W fazie późnej powietrza będzie mniej lub wcale, a pokarm prezentować się będzie jako obraz o różnorodnej echogeniczności.

A: antrum; Ao: aorta; L: liver;  P: pancreas; R: Rectus Abdominis muscle; S: spine; Sma: superior mesenteric artery
Treść stała – faza późna. L – wątroba, A – odźwiernik, P – trzustka, Sma – tętnica krezkowa górna, Ao – aorta, D – przepona, R – mięsień prosty brzucha, S – kręgosłup. Wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony http://gastricultrasound.org za zgodą Autora

Treść płynna

Płyny w USG jak to płyny – widoczne będą w postaci czarno-hipoechogenicznej.

A: antrum; Ao: aorta; D: diaphragm; L: liver; P: pancreas; R: rectus abdominis muscle; S: spine; Sma: superior mesenteric artery
Treść płynna. L – wątroba, A – odźwiernik, P – trzustka, Sma – tętnica krezkowa górna, Ao – aorta, D – przepona, R – mięsień prosty brzucha. Wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony http://gastricultrasound.org za zgodą Autora

Treść płynna z pęcherzykami powietrza

Chwilę po wypiciu (a także po wypiciu napoju gazowanego) obraz może być „gwiaździsty”. W dalszej rozkminie o tym, czy tego pacjenta traktować jako „na czczo” pomogą nam poniższe rozważania.

A: antrum; Ao: aorta; L: liver; P: pancreas; R: rectus abdominis muscle; S: spine; Sma: superior mesenteric artery
Treść płynna. L – wątroba, A – odźwiernik, P – trzustka, Sma – tętnica krezkowa górna, Ao – aorta, D – przepona, R – mięsień prosty brzucha. Wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony http://gastricultrasound.org za zgodą Autora

Objętość treści żołądkowej

System stopniowania 0-2

Najprostszym systemem oceny wypełnienia żołądka przy pomocy USG jest system stopniowania od 0 (pusty żołądek, bardzo niskie ryzyko aspiracji) do 2 (pełny żołądek, wysokie ryzyko aspiracji). Poszczególnym stopniom odpowiadają następujące znaleziska:

  • Stopień 0: obraz pustego żołądka zarówno w pozycji leżącej na plecach, jak i w pozycji bocznej,
  • Stopień 1: obraz pustego żołądka w pozycji leżącej na plecach, płynna treść obecna w odźwierniku w pozycji bocznej; obraz ten odpowiada obecności płynu w ilości <1,5 ml/kg masy ciała, co stanowi odpowiednik podstawowego wydzielania i wiąże się z niskim ryzykiem aspiracji,
  • Stopień 2: obraz płynnej treści zarówno w pozycji leżącej, jak i bocznej lub obraz treści stałej w dowolnej projekcji: pełny żołądek, wysokie ryzyko aspiracji.

Wyliczanie z pola powierzchni przekroju poprzecznego

Dokładniejsze wyliczenie objętości żołądka (czy klinicznie przydatne – trudno powiedzieć) możliwe jest za pomocą specjalnego wzoru lub tabeli po „obrysowaniu” odźwiernika w pozycji bocznej za pomocą funkcji pola powierzchni przekroju poprzecznego aparatu USG (cross sectional area, CSA).

Następnie do ustalenia objętości stosuje się wzór: V [ml] = 27 + 14,6 * CSA – 1,28 * wiek

Przybliżone wartości można również odczytać z tabeli. Kolor zielony odpowiada „pustemu żołądkowi” u przeciętnego pacjenta o masie ok. 70 kg, biały – to pełny żołądek.

Tabela do odczytu objętości płynu w żołądku w zależności od CSA oraz wieku pacjenta. Za http://gastricultrasound.org za zgodą Autora.

Drzewko decyzyjne

Wykorzystanie USG żołądka do podejmowania decyzji klinicznych. Tłumaczenie własne (z modyfikacjami) diagramu ze strony http://gastricultrasound.org

Źródła

Staszek

Lekarz w trakcie specjalizacji. Pomysłodawca i naczelny AnestezjoPodcastu i strony Laryngoskop.eu. Entuzjasta nowoczesnych technologii w edukacji.

Może Ci się również spodoba

1 Odpowiedź

  1. 22 marca 2021

    […] W kontekście pełnego żołądka: zobacz też wpis o ocenie ryzyka aspiracji za pomocą USG! […]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *